پارچه پنبه یکی از متداول ترین انواع استفاده شده پارچه ها در جهان است. این منسوج از نظر شیمیایی ارگانیک است، یعنی هیچگونه اجزای مصنوعی در آن وجود ندارد. پارچه پنبه ای از طریق الیاف اطراف دانه های گیاه پنبه به دست می آید که به محض بالغ شدن دانه ها به شکل کرکی گرد پدیدار می گردند. اولین شواهد برای استفاده از الیاف پنبه در منسوجات به مکان هایی نظیر مهرگره (Mehrgarh) و راکیگاری (Rakhigarhi) در هند بر می گردد که مربوط به حدود ۵۰۰۰ سال قبل از میلاد می شوند. تمدن دره سند (Indus Valley Civilization) که از حدود ۱۳۰۰ تا ۳۳۰۰ سال قبل از میلاد مسیح در شبه قاره هند گسترده شده بود، به دلیل کشت پنبه توانست به شکوفایی برسد، چون پنبه برای مردم این فرهنگ توانسته بود منابع لازم برای تولید لباس و دیگر منسوجات را فراهم نماید.
این احتمال نیز وجود دارد که مردم آمریکا از حدود ۵۵۰۰ سال قبل از میلاد برای منسوجات از پنبه استفاده کرده باشند، اما مشخص است که کشت پنبه از حدود حداقل ۴۲۰۰ سال قبل از میلاد در سراسر آمریکای میانه گسترده شده باشد. هر چند که چینی های باستان برای تولید منسوجات بیشتر از ابریشم به جای پنبه استفاده می کردند، اما برداشت پنبه در چین در دوره دودمان هان (Han dynasty) محبوب شده بود که تاریخ آن به ۲۰۶ سال قبل از میلاد تا ۲۲۰ سال بعد از میلاد بر می گردد.
هر چند که برداشت پنبه هم در کشورهای عربی و هم در ایران گسترده شده بود، اما گیاه این منسوج تا اواخر قرون وسطی راه خود را به اروپا پیدا نکرد. قبل از این زمان اروپایی ها اعتقاد داشتند که پنبه بر روی درختانی اسرار آمیز در هند رشد می کند و بعضی از محققین حتی در این بازه زمانی عنوان کرده بودند که این منسوج نوعی از پشم است که توسط گوسفند بر روی درختان رشد می کند.
پارچه پنبه ای چگونه تولید می شود؟
تولید کنندگان پارچه پنبه این منسوج را از طریق پوشش های محافظتی الیاف که دانه های پنبه را محصور کرده است و boll (غلاف پنبه) نام دارد، به دست می آورند. هر چند که دانه های پنبه خودشان بسیار کوچک هستند، اما غلاف های پنبه ای که آنها را پوشانده اند، می توانند تا انتهای انگشت شست یک انسان بزرگ باشند. تولید کنندگان برای تولید پارچه پنبه ای ابتدا باید دانه پنبه را از غلافش جدا کنند. در گذشته این مرحله توسط دست انجام می شد، اما در سال ۱۷۹۴ یک کارآفرین آمریکایی به نام ایلای ویتنی (Eli Whitney) موفق به اختراع ماشین پنبه پاک کنی شد. این ماشین نوعی وسیله مکانیکی است که فرآیند جداسازی پنبه را بسیار سریع انجام می دهد.
این روزها شکل های خودکار ماشین پنبه پاک کنی موجود است که فرآیند را حتی آسانتر از کارگران انسانی به مرحله عمل در می آورند. ماشین ها می توانند غلاف های پنبه را از مزارع کشاورزی برداشت نمایند و دیگر دستگاه ها سپس دانه ها را از غلاف های پنبه جدا کنند. وقتی دانه های پنبه در فصل بهار کاشته شدند، تولید پنبه نیز شروع می گردد. در بیشتر حالت ها، دستگاه های اتوماتیک به طور همزمان به کاشتن ۱۰ یا تعداد بیشتری ردیف دانه پنبه اقدام می کنند. دانه ها تقریبا بعد از هفت روز پدیدار می گردند و غلاف های پنبه رسیده بین ۵۵ تا ۸۰ روز بعد ظاهر می شوند.
تفاوت پارچه پنبه ای با پلی‌استر
برای اینکه به تفاوت پارچه پنبه ای و پلی‌استر بپردازیم ابتدا باید بدانیم که پلی‌استر چیست. پلی‌استر یک ماده مصنوعی از خانواده پلیمرها است که برای ساخت الیاف مصنوعی از آن استفاده می‌شود. پس از جنگ جهانی دوم به دلیل از بین رفتن مزارع کشاوری و کمبود محصولات کشاورزی نظیر پنبه، تولیدی‌های لباس به کمک پلی‌استر موفق به ساخت نخ مصنوعی شدند. هدف از تولید پلی‌استر جبران کمبود پنبه و نخ بود، اما متاسفانه امروزه به دلیل هزینه کم پلی‌استرها اغلب تولیدی‌های پوشاک از آن به عنوان نخ استفاده می‌کنند. حال با دانستن پلی‌استر به تفاوت آن با پنبه می‌پردازیم:
قابلیت تنفس پنبه نسبت به پلی‌استر
یکی از مهمترین ویژگی‌های پارچه‌های پنبه‌ای قابلیت جذب عرق و تبخیر آن است. این امر باعث می‌شود تا لباس‌های پنبه‌ای دیرتر بو بگیرند. اما در پارچه‌های پلی‌استر به دلیل الیاف مصنوعی دما و رطوبت در آنها جذب نشده و همین امر موجب تعریق فراوان و کثیفی زود از موعد آن می‌شود.
اشتعال زایی کم پنبه نسبت به پلی‌استر
به دلیل خاصیت پلاستیکی الیاف مصنوعی آنها در برابر حرارت بسیار حساس بوده و فورا دچار سوختگی یا جمع‌شدن می‌شوند. بنابراین نباید از لباس‌های پلی‌استر در مناطق گرمسیر استفاده کرد.
شار الکتریکی
معمولا وقتی با افراد تماس پیدا می‌کنید جرقه‌ای در آن ناحیه ایجاد می‌شود. این امر به این خاطر است که پلاستیک حامل الکتریسیته ساکن بوده که علاوه بر جرقه زدن بدن موجب کم‌خوابی و استرس نیز می‌شود. بنابراین برای جلوگیری از این کار توصیه می‌شود از پارچه پنبه ای استفاده کنید.
بهداشت
به دلیل عرق سوز شدن بدن هنگام استفاده از الیاف مصنوعی توصیه می‌شود از پارچه‌های طبیعی استفاده کنید. معمولا افرادی که دارای حساسیت‌های پوستی هستند با پوشیدن لباس‌های مصنوعی دچار قرمزی و التهاب پوست می‌شوند.
محیط زیست
الیاف مصنوعی به دلیل اینکه از جنس پلاستیک هستند قابلیت بازیافت ندارند. این بدان معناست که هنگام کهنه شدن لباس‌های پلی‌استر نمی‌توان از آنها را از طریق بازیافت مجددا تبدیل به پارچه کرد. اما پارچه پنبه ای به دلیل الیاف طبیعی خود قابلیت بازگشت‌پذیری داشته و برای محیط زیست نیز ضرری ندارد.
مزایای پارچه پنبه ای
پارچه‌های طبیعی به دلیل الیاف مرغوب و طبیعی دارای مزایایی هستند که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد.
مقاومت در برابر حرارت
این نو پارچه به دلیل مقاومتی که از خود در برابر دما نشان می‌دهد، بهترین گزینه برای فصل‌های گرما است. در فصول گرما به دلیل دمای زیاد هوا بدن زیادی عرق می‌کند و همین امر موجب احساس گرمای بیشتر می‌شود.
ضد حساسیت
پرچه پنبه ای به دلیل نرمی و لطافت خود گزینه‌ای مناسب برای کودکان و افراد حساس می‌باشد. کودکان و افرادی که دارای پوستی حساس هستند بهتر است از الیاف طبیعی استفاده کنند تا دچار عرق سوز و التهاب پوست نشوند.
لطافت بالا
راحتی یکی از مولفه‌های است که تولیدی‌های لباس باید به آن توجه کنند. معمولا افراد به دلیل شرایط شغلی و رفت و آمدی خود از لباسی که بر تن دارند ناراحت می‌شوند. پارچه‌های پنبه‌ای به دلیل جنس طبیعی خود از نرمی و لطافت بالایی برخوردار هستند و همین امر موجب شده است تا اکثر لباس‌های فرم و رسمی از جنس پنبه ساخته شوند.
وزن کم
پارچه پنبه ای به دلیل وزن سبک خود بهترین گزینه برای استفاده در فصول گرما است. افراد در تابستان به دلیل دمای بالا دچار تعریق مفرط شده که این امر منجر شده تا هنگام بر تن داشتن لباس احساس راحتی نکنند. وزن سبک لباس باعث می‌شود تا بدن کمتر عرق کند.